Thời điểm bước chân vào thị trường tài chính cũng là lúc bạn nên tìm hiểu khái niệm đầu cơ là gì để tránh những rủi ro không cần thiết. Hành vi đầu cơ chính là một thách thức đối với tính minh bạch và công bằng trong thị trường chứng khoán. Đầu cơ không chỉ là một hình thức đầu tư mà còn là một hoạt động có thể mang theo những hậu quả nặng nề khi tham gia thị trường. Để hiểu cụ thể hơn về đầu cơ – Speculate là gì, hãy theo dõi những thông tin sau!
Đầu cơ là gì?
Hình thức đầu cơ chứng khoán là hoạt động mua bán chứng khoán trong thời gian ngắn hạn, nhằm mục đích thu lợi nhuận cao từ việc khai thác sự chênh lệch giá bán – giá mua. Tính chất đặc thù của hoạt động đầu cơ là có tính rủi ro cao, thường dựa theo thiên hướng dự đoán về xu hướng chính của thị trường chứng khoán.
Rủi ro trong đầu cơ chứng khoán bắt nguồn từ sự khó lường của thị trường. Khi dự báo về xu hướng giá không chính xác, người đầu cơ có thể gánh chịu thua lỗ lớn. Ngoài ra, sự biến động mạnh của thị trường cũng khiến việc kiểm soát rủi ro trở nên khó khăn. Nhìn chung, đầu cơ mang lại cơ hội kiếm lời cao nhưng đòi hỏi nhà đầu tư phải hiểu rõ bản chất, chấp nhận mức độ rủi ro đi kèm và có chiến lược quản trị rủi ro phù hợp.
Minh họa cụ thể về khái niệm đầu cơ
Khi đại dịch Covid-19 bắt đầu lan rộng trên toàn cầu, nhu cầu sử dụng khẩu trang y tế ngày càng lớn. Thấy cơ hội kiếm lời, một số cá nhân và tổ chức đã thực hiện thu gom, tích trữ với số lượng lớn. Điều này dẫn đến tình trạng khan hiếm khẩu trang trên thị trường trong giai đoạn dịch bệnh diễn ra.
Một khoảng thời gian sau đó, các đối tượng trên bán khẩu trang ra thị trường với giá cao hơn giá thông thường 3-4 lần. Mặc dù hoạt động kinh doanh khẩu trang đem lại lợi nhuận khổng lồ cho các nhà đầu cơ, nhưng lại mang lại hậu quả không nhỏ đến thị trường. Cụ thể là nó ảnh hưởng tính ổn định của thị trường và quyền lợi của người dân.
Thuật ngữ cổ phiếu đầu cơ
Hoạt động đầu cơ tại các sàn giao dịch chứng khoán đã trở nên phổ biến trong thời gian gần đây. Một số nhà đầu tư sẽ mua vào lượng lớn cổ phiếu ở mức giá thấp, gây ra tình trạng khan hiếm cổ phiếu đó trên thị trường. Sau một thời gian, khi giá cổ phiếu tăng lên do nhu cầu mua vào tăng cao, các nhà đầu cơ sẽ bán ra số cổ phiếu đã mua trước đó với mức giá cao hơn nhằm thu lợi nhuận. Hoạt động gây mất ổn định cho thị trường và quyền lợi của người tiêu dùng này được gọi là bán khống.
Hoạt động đầu cơ chứng khoán là hoạt động các nhà đầu tư đang cố tình tạo ra cán cân cung cầu giả tạo. Các cá nhân hay tổ chức lớn sẽ mua cố định một loại cổ phiếu với số lượng nhất định, làm tăng giá trị cổ phiếu đó lên mức cao hơn so với giá trị thực. Đồng thời, những nhà đầu cơ còn tung tin đồn thất thiệt, thổi phồng giá trị cổ phiếu để thu hút các nhà đầu tư nhỏ lẻ mua vào. Khi giá cổ phiếu bởi sự tác động của hiệu ứng đám đông, nhóm đầu cơ sẽ bán ra thu lợi nhuận. Hành động này gây tổn hại không nhỏ cho thị trường và các nhà đầu tư.
Cập nhật thuật ngữ liên quan đến đầu cơ chứng khoán
Hoạt động đầu cơ trong thị trường chứng khoán gồm rất nhiều thuật ngữ phức tạp, yêu cầu nhà đầu tư nắm vững để thực hiện giao dịch một cách an toàn hơn:
- Bán khống: Hình thức bán chứng khoán/ tài sản mà người bán chưa nắm giữ hoặc không có sẵn. Nhà đầu tư tại thời điểm này thực hiện hành động vay mượn để bán tài sản ra với giá cao, tạo ra sự biến động giả mạo về giá của mã chứng khoán đó.
- Mua khống: Hành động mua cổ phiếu với số lượng lớn để làm tăng giá. Sau đó, nhà đầu cơ bán ra với giá cao hơn để thu lợi nhuận từ sự thay đổi giá.
- Lướt phiên giao dịch: Nhà đầu tư thực hiện theo nguyên lý mua thấp – bán cao trong khoảng thời gian ngắn. Hành vi này thường xảy ra khi thị trường đang trong quá trình tích lũy và biên độ giá di chuyển thấp.
- Mua trước bán sau: Khi nhà đầu tư đã sở hữu cổ phiếu hoặc có tiền trong tài khoản, họ mua cổ phiếu khi giá đang giảm. Theo suy đoán giá cổ phiếu sẽ tăng sau phiên giao dịch T+3 , nhà đầu tư mua thêm số lượng cổ phiếu tương ứng với cổ phiếu đang nắm giữ. Trước khi kết thúc phiên giao dịch T+3, họ bán số lượng cổ phiếu đó để thu được lợi nhuận từ sự chênh lệch giá (trong trường hợp giá tăng như dự đoán).
Sự ảnh hưởng mạnh mẽ của hoạt động đầu cơ đối với thị trường chứng khoán
Đầu cơ là hành động mua vào một loại tài sản với số lượng lớn dựa trên dự đoán giá trị của nó sẽ tăng trong tương lai. Vì vậy, khi nhà đầu cơ mua vào số lượng lớn một loại tài sản, điều này sẽ kích thích thị trường và đẩy giá tài sản đó lên cao. Những tín hiệu tăng giá rõ ràng sẽ thu hút các nhà giao dịch khác cũng mua vào loại tài sản đó, tiếp tục đẩy giá lên mức cao hơn nữa.
Cuối cùng, giá của loại tài sản này bị đẩy lên mức cao vượt xa so với giá trị thực của nó. Đây chính là hiện tượng “bong bóng đầu cơ”, khi mà giá trên thị trường hoàn toàn không phản ánh đúng giá trị thực. Điều này mang lại rủi ro lớn cho thị trường và những nhà giao dịch khác.
Ngược lại với tình huống trên, khi các nhà đầu cơ dự báo giá sẽ giảm, họ sẽ bán ra hoặc bán khống số lượng lớn tài sản đó. Hành động này tác động tới tâm lý của các nhà đầu tư khác, khiến họ cũng bán theo. Điều này dẫn đến giá giảm sâu hơn so với mức giảm tương ứng với giá trị thực.
Thường thì những phán đoán cảm tính về xu hướng thị trường chính là “cái bẫy”, biến các nhà đầu tư trở thành những nhà đầu cơ trên thị trường. Do đó, các nhà đầu tư cần có sự phân tích thấu đáo, tránh bị cuốn theo hiệu ứng đám đông để hạn chế rủi ro cho bản thân.
Nhiều nhà đầu tư tham gia thị trường với mục đích đầu tư dài hạn. Tuy nhiên, họ dễ bị cuốn vào các hoạt động mua bán ngắn hạn nhằm thu lợi nhuận nhanh. Tâm lý đám đông cũng chính là yếu tố tác động mạnh mẽ, khiến họ bỏ qua kế hoạch đầu tư lâu dài ban đầu mà sẵn sàng lao vào các phi vụ mạo hiểm nhằm kiếm tiền.
Vì vậy mà họ dễ dàng trở thành nhà đầu cơ không chuyên nghiệp, thiếu kinh nghiệm ngay khi đã tham gia thị trường lâu dài. Do đó, các nhà đầu tư cần nhận thức rõ mục đích đầu tư của mình, không nên đánh đổi lợi nhuận trước mắt bằng những rủi ro khôn lường sau này. Hãy giữ vững kế hoạch và chiến lược đầu tư ban đầu để tránh để bản thân biến thành nhà đầu cơ may rủi.
Sự khác nhau giữa đầu tư và đầu cơ là gì?
Khái niệm giữa đầu cơ là gì và đầu tư là gì trên thị trường tài chính là một ranh giới tương đối mờ nhạt. Nhà đầu tư có thể nhầm lẫn giữa hai khái niệm này và rất dễ mông lung khi tham gia thị trường. Vì vậy, để tránh bản thân biến từ nhà đầu tư thành nhà đầu cơ, bạn nên xác định rõ mục tiêu và chiến lược đầu tư, cố gắng không để bản thân bị cuốn theo những biến động ngắn hạn của thị trường.
Traders có thể phân biệt đầu cơ và đầu tư qua những nội dung tham khảo sau:
Đầu cơ
Hành vi đầu cơ chứng khoán thường nhằm mục đích thu lợi nhuận ngắn hạn từ những biến động của giá thị trường.
Khi đầu cơ, nhà đầu tư có thể mua vào một loại tài sản dựa trên các phân tích cơ bản hoặc phân tích kỹ thuật ban đầu. Tuy nhiên, họ sẵn sàng bán ngay lập tức khi giá tăng lên mức cho phép, giúp các nhà đầu cơ thu về khoản lợi nhuận mong muốn. Thời gian nắm giữ tài sản của các nhà đầu cơ thường không cố định, bởi nó phụ thuộc vào sự thay đổi tăng giảm của giá thị trường và mức lợi nhuận mục tiêu của các anh em.
Hành động bán ra nhanh chóng khi giá tăng là điều dễ hiểu, bởi các nhà đầu cơ không mấy quan tâm đến triển vọng phát triển lâu dài của doanh nghiệp. Họ chỉ tập trung vào độ biến động giá cổ phiếu để thu lợi nhuận trước mắt. Đây cũng chính là yếu tố trọng điểm phân biệt rõ ràng giữa đầu cơ và đầu tư dài hạn vào chứng khoán.
Đầu tư
Khác với đầu cơ, đầu tư chứng khoán là hoạt động mua cổ phiếu của các công ty với mục đích nắm giữ lâu dài chứ không mua vào – bán ra trong thời gian ngắn. Khi đầu tư cổ phiếu, nhà đầu tư sẽ nghiên cứu kỹ về hoạt động kinh doanh và triển vọng tăng trưởng của các doanh nghiệp trên thị trường. Nhà đầu tư sẽ tin tưởng vào tiềm năng phát triển lâu dài của công ty chứ không chỉ quan tâm đến biến động giá cổ phiếu.
Khi nhà đầu tư nhận thấy giá cổ phiếu đang thấp hơn giá trị thực, họ sẽ mua vào cổ phiếu và chờ sự phát triển trong tương lai của công ty. Với sự theo dõi và nghiên cứu trong thời gian dài, nhà đầu tư có thể đánh giá được rủi ro đầu tư cũng như tiềm năng phát triển của các công ty trong thời gian tới.
Traders có thể tóm tắt điểm khác biệt của hai hình thức này như sau:
Đầu tư cổ phiếu nhằm mục đích sinh lời dài hạn dựa trên giá trị thực của doanh nghiệp. Nhưng đầu cơ chỉ quan tâm đến biến động giá ngắn hạn.
Khi đầu tư cổ phiếu, nhà đầu tư kỳ vọng thu lợi nhuận dưới hình thức cổ tức từ hoạt động kinh doanh có lãi của công ty, chứ không chỉ đơn thuần là sự tăng giá trên thị trường. Họ tin tưởng vào triển vọng phát triển lâu dài của doanh nghiệp nên sẵn sàng nắm giữ cổ phiếu trong thời gian dài. Yếu tố giúp các nhà đầu tư luôn tự tin với năng lực phán đoán như vậy là vì họ thường xuyên theo dõi hoạt động kinh doanh để đánh giá mức độ sinh lời và triển vọng tăng trưởng của doanh nghiệp. Nếu có biến động, họ sẵn sàng điều chỉnh danh mục đầu tư để phù hợp xu hướng phát triển của thị trường.
Sự khác biệt giữa đầu tư và đầu cơ cũng được thể hiện rất rõ ràng trong lĩnh vực bất động sản.
Đầu tư bất động sản là hoạt động mua nhà đất, cải tạo hay xây dựng để cho thuê hoặc kinh doanh dài hạn, nhằm thu lợi nhuận từ giá trị tăng thêm của tài sản. Ngược lại, đầu cơ bất động sản là việc mua đi bán lại nhà đất trong thời gian ngắn để hưởng lợi từ chênh lệch giá.
Ví dụ, mua đất rồi xây nhà cho thuê lâu dài là đầu tư, còn mua đất rồi bán ngay khi giá tăng sau 1 năm là đầu cơ. Nhà đầu cơ chỉ quan tâm đến biến động giá trong ngắn hạn chứ không phải giá trị thực của tài sản.
Sự khác nhau giữa hành động đầu cơ và giao dịch
Sự khác biệt giữa đầu cơ và giao dịch trên thị trường tài chính là điều cần phải phân biệt rõ ràng. Mặc dù cả hai đều liên quan đến hoạt động mua bán tài sản, nhưng bản chất và mục đích lại hoàn toàn khác nhau. Nội dung dưới đây sẽ chỉ ra những điểm khác biệt cơ bản, cụ thể qua 5 khía cạnh:
- Kế hoạch và mục tiêu: Đầu cơ thường không có lộ trình kế hoạch mà chỉ dựa vào cảm tính và suy đoán của bản thân. Trong khi đó, giao dịch luôn có kế hoạch rõ ràng, bao gồm mục tiêu lợi nhuận, điểm chốt lời, điểm cắt lỗ,…
- Kỷ luật: Hành động đầu cơ thường thiếu kỷ luật, sẵn sàng đặt cược phần lớn số vốn của mình vào một tài sản nào đó. Ngược lại, giao dịch luôn có kỷ luật trong việc quản lý vốn, chỉ sử dụng một phần nhỏ số vốn để giao dịch.
- Cơ sở quyết định: Đầu cơ thường dựa vào cảm tính cá nhân, không có cơ sở phân tích cụ thể. Trái lại, giao dịch sẽ dựa trên phân tích cơ bản và phân tích kỹ thuật, có cơ sở để xác định khả năng thành công của giao dịch.
- Yếu tố kiểm soát: Đầu cơ thường dựa vào các yếu tố không thể kiểm soát, như tin tức, tâm lý đám đông,…Tuy nhiên, giao dịch dựa vào các yếu tố có thể kiểm soát, như phân tích cơ bản, phân tích kỹ thuật, quản lý vốn.
Nhìn chung, một nhà giao dịch giỏi sẽ đi kèm với một kế hoạch cụ thể, dự tính rõ ràng về rủi ro và biết cách quản lý chúng. Ngược lại, những nhà đầu cơ thường chỉ dựa vào những thông tin tương đối mơ hồ, với hy vọng rằng sự đánh cược của họ sẽ mang lại lợi nhuận. Chính vì nguyên tắc này mà đầu cơ thường bị so sánh là một hình thức đánh bạc dựa vào may mắn.Vì bản chất của cả hai đều có nét tương đồng, nghĩa là đều đặt cược theo cảm tính và không biết cách kiểm soát tài chính cá nhân.
Cần làm những gì để không thực hiện đầu cơ mạo hiểm?
Thay vì nhất thời đầu cơ, Traders nên tự rèn luyện bản thân thành những nhà đầu tư hay nhà giao dịch chuyên nghiệp. Thực ra, mục đích chính của đầu cơ lẫn giao dịch đều là tìm kiếm lợi nhuận ngắn hạn từ chênh lệch giá. Vậy nên, nếu đang có ý định đầu cơ vào thị trường, hãy bình tĩnh cân nhắc thêm. Để nâng cấp bản thân từ một nhà đầu cơ ngắn hạn thành một nhà giao dịch chuyên nghiệp, bạn cần chuẩn bị những kỹ năng và kinh nghiệm sau:
- Thứ nhất, xây dựng chiến lược giao dịch rõ ràng, phù hợp với sở trường và mục tiêu của bản thân.
- Thứ hai, trau dồi khả năng phân tích cơ bản như định giá công ty, theo dõi báo cáo tài chính, cập nhật thông tin thị trường.
- Thứ ba, nắm bắt kịp thời các biến động lớn của thị trường để có phản ứng hợp lý.
- Thứ tư, kết hợp các biện pháp quản lý rủi ro và vốn hợp lý.
- Thứ năm, liên tục rèn luyện và tích lũy kinh nghiệm thực chiến.
- Cuối cùng, không ngừng cập nhật kiến thức để nâng cao năng lực.
Luật hiện hành về tội đầu cơ
Những yếu tố tạo thành tội đầu cơ trên thị trường chứng khoán
Hành vi đầu cơ trên thị trường chứng khoán được quy định rõ ràng qua Luật hình sự 2015, thông qua một số thông tin sau:
- Thứ nhất, tạo ra tình trạng khan hiếm giả tạo để thao túng giá chứng khoán nhằm kiếm lợi nhuận bất chính. Nếu số lượng cổ phiếu/tài sản thao túng khổng lồ, Traders sẽ chịu trách nhiệm trước pháp luật. Trách nhiệm chịu trước pháp luật sẽ dựa vào mức độ vi phạm của cá nhân giao dịch.
- Hành vi trên gây ảnh hưởng đến sự ổn định chứng khoán, đẩy giá chứng khoán tăng vọt vượt tầm kiểm soát, tác động đến mối quan hệ kinh tế – xã hội.
- Đối tượng cố ý mua bán chứng khoán để thao túng giá và thu lợi bất chính được gọi là đầu cơ. Nếu không có ý định trên thì không bị coi là đầu cơ. Nếu ai đó mua tài sản/ cổ phiếu số lượng lớn mà không có ý định đầu cơ, thao túng thị trường thì hành vi đó không bị coi là phạm tội.
Như vậy, bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào có hành vi trên đều có thể bị coi là đầu cơ và bị xử lý theo pháp luật.
Các khung phạt áp dụng đối với tội đầu cơ
Theo Luật Hình sự 2015, hành vi đầu cơ bị phạt theo 3 khung sau:
- Khung 1: Phạt tiền 30 – 300 triệu đồng hoặc phạt tù 6 tháng – 3 năm nếu giá trị hàng hóa đầu cơ được xác định trong khoảng 500 triệu – 1,5 tỷ đồng và phục vụ cho mục đích thu lợi bất chính với giá trị lớn hơn 100 triệu và nhỏ hơn 500 triệu đồng.
- Khung 2: Phạt tiền 300 triệu – 1,5 tỷ đồng hoặc phạt tù 3 – 7 năm nếu lợi dụng chức vụ quyền hạn. Giá trị hàng hóa 1,5 – dưới 3 tỷ đồng và giá trị thu lợi bất chính nằm trong khoảng 500 triệu – 1 tỷ đồng. Hành vi đầu cơ với số lượng lớn như vậy đã ảnh hưởng không nhỏ đến đến hệ thống xã hội quốc gia.
- Khung 3: Phạt tiền 1,5 – 5 tỷ đồng hoặc phạt tù từ 7 năm đến 15 năm nếu giá trị hàng hóa trên 3 tỷ đồng. Giá trị thu lợi bất chính trên 1 tỷ đồng hoặc phạm phải lỗi tái phạm nguy hiểm.
Ngoài ra, tuỳ mức độ vi phạm mà người giao dịch có thể bị phạt bổ sung 20 – 200 triệu đồng và bắt buộc dừng chức vụ đang công tác.
Nhìn chung, đầu cơ có thể mang lại giá trị lợi nhuận trong thời gian ngắn, nhưng Traders có thể vô tình đem lại hậu quả không nhỏ đến thị trường. Hậu quả mà đầu cơ mang lại là rất lớn, điển hình như ảnh hưởng quyền lợi người tiêu dùng, thao túng giá cả và mất cân bằng cán cân mua – bán đang cân bằng. Do đó, Traders nên nắm chắc khái niệm đầu cơ là gì và cố gắng tránh xa “cạm bẫy” này và tham gia thị trường hiệu quả.
Xem thêm:
Phương pháp đầu tư theo chu kỳ kinh tế mang lại hiệu quả cao
Chính sách của ECB trong thị trường ngoại hối
Tôi là Lê Võ Trọng Tú, một Trader Full Time với đam mê phân tích và nhiệt huyết với những con số. Hãy kết nối và chia sẻ cùng chúng tôi – TraderForex. Tôi không hứa sẽ giúp bạn “giàu nhanh”, nhưng tôi sẽ cung cấp cho bạn những “công cụ” để tạo đà phát triển tốt nhất có thể.
