Mối quan hệ giữa giá vàng và lãi suất là gì? Khi tham gia trade vàng trên thị trường, việc nắm được mối tương quan giữa giá vàng và lãi suất giúp nhà giao dịch có chiến lược đầu tư hiệu quả. Trong giai đoạn gần đây, sự dao động liên tục của giá vàng khiến không ít nhà đầu tư cảm thấy hoang mang, và nếu không có đủ kiến thức về vàng và thị trường, sẽ nản lòng và rút khỏi thị trường. Cùng tìm hiểu mối quan hệ giữa vàng và lãi suất trong bài viết hôm nay!
Lý thuyết về mối quan hệ giữa giá vàng và lãi suất, lạm phát
Vàng được xếp là một loại hàng hóa đặc biệt, bên cạnh đó cũng có vai trò là thước đo giá trị các loại tiền tệ trên thế giới. Vàng biến động rất nhanh và chịu tác động của rất nhiều yếu tố bên ngoài. Ngoài những yếu tố chủ chốt như nguồn cung vàng, ảnh hưởng của đồng USD, mối tương quan với dầu, vàng còn có mối liên hệ với lãi suất và tỷ lệ lạm phát.
Theo lý thuyết, nhiều chuyên gia theo dõi thị trường cho rằng mối quan hệ giữa vàng và lãi suất là sự tương quan nghịch đảo. Cụ thể:
Khi Ngân hàng Trung ương thông báo giảm lãi suất, dẫn đến nguồn cung tiền tăng và vì vậy lạm phát sẽ tăng. Từ đó, nhu cầu mua vàng tăng nhiều hơn để bảo toàn giá trị phòng tránh lạm phát. Lượng cầu tăng dẫn đến giá trị của vàng cũng tăng lên.
Ngược lại, lãi suất cao hơn làm giảm lạm phát và dẫn đến cạnh tranh gia tăng đối với các khoản đầu tư mang lại lợi suất cao hơn so với đầu tư vàng, khiến giá vàng giảm. Nhiều nhà đầu tư và nhà phân tích thị trường tin rằng lãi suất tăng khiến trái phiếu và các khoản đầu tư có thu nhập cố định khác trở nên hấp dẫn hơn. Do đó, tiền sẽ chảy vào các khoản đầu tư có lợi suất cao hơn (ví dụ như trái phiếu hoặc quỹ thị trường tiền tệ như quỹ ETF,….), khiến vàng trở nên kém hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu tư và giá vàng cũng từ đó giảm dần.
Tuy rằng quan điểm cho rằng sự tương quan nghịch giữa giá vàng và lãi suất luôn tồn tại, nhưng qua nghiên cứu thị trường về lịch sử kinh tế thế giới, những lập luận trên không chính xác và đầy đủ tuyệt đối. Biểu đồ dưới đây cho thấy lịch sử biến động của giá vàng và lãi suất.
Cụ thể, vào những năm 1970, giá vàng đã tăng lên một trong những mức cao nhất chưa từng có của thế kỷ 20, trong khi lãi suất cao và tăng mạnh cho thấy khả năng vàng có mối tương quan thuận mạnh mẽ với lãi suất trong một thời gian.
Trong giai đoạn thị trường giá lên của vàng trong cuộc khủng hoảng tài chính những năm 2000, lãi suất thường giảm mạnh khi giá vàng tăng. Tuy nhiên, không có những bằng chứng về mối quan hệ trực tiếp và nhất quán giữa lãi suất tăng và giá vàng giảm, hay ngược lại lãi suất giảm và giá vàng tăng, vì giá vàng đã đạt đỉnh trong lịch sử trước khi giai đoạn cắt giảm lãi suất lớn diễn ra.
Giá vàng biến đổi giảm khi lãi suất duy trì gần bằng 0. Dựa vào lý thuyết thị trường thông thường rằng vàng có mối quan hệ nghịch đảo với lãi suất, giá vàng đáng ra phải tiếp tục tăng kể từ giai đoạn khủng hoảng tài chính năm 2008. Và, ngay cả khi mức lãi suất liên bang của Hoa Kỳ (Federal Fund) tăng từ 1% lên 5% trong khoảng thời gian từ 2004 đến 2006, giá trị của vàng vẫn tăng liên tiếp, một con số ấn tượng là 49%.
Vì thế, để xác định chính xác mối quan hệ giữa giá vàng và lãi suất, các bạn cần nhiều thông tin hơn về các yếu tố ảnh hưởng đến nó, đặc biệt là lạm phát.
Sự ảnh hưởng của lạm phát đối với giá vàng
Không thể phủ nhận rằng, việc lạm phát tăng hay giảm sẽ tác động đến giá vàng. Với các nhà giao dịch vàng lâu năm, họ sẽ thường xuyên cập nhật những tin tức liên quan đến lạm phát để có những cái nhìn tổng quát, chính xác hơn về thị trường. Từ đó, đưa ra những quyết định đầu tư đúng đắn.
Về mặt khái niệm, lạm phát là việc lượng cung tiền tệ trong dài hạn dẫn đến mức giá chung của nền kinh tế tăng lên liên tiếp trong một giai đoạn cụ thể. Nguồn gốc đến từ giá trị nội tại và được áp dụng rộng rãi như tiền tệ trong một thời gian dài. Vì vậy, vàng được đánh giá có hiệu quả trong việc phòng tránh lạm phát xảy ra. Dựa vào các số liệu thống kê lạm phát, cho thấy nó có quan hệ thuận chiều với giá vàng.
Là một trong những tài sản tài chính hiệu quả, vàng chính là một chỉ số hàng đầu về lạm phát vì lợi nhuận của chúng có tính đến lạm phát dự kiến. Trên thực tế, vàng thường được xem như một loại hàng hóa, nhưng sẽ khác với các loại hàng hóa thông thường khác, vàng có những đặc điểm lịch sử và đã được sử dụng như một phương tiện lưu trữ giá trị và là nơi trú ẩn an toàn chống lại lạm phát.
Đặc biệt, với tư cách là một loại hàng hóa, vàng là tài sản lưu trữ giá trị cực kỳ tốt, với lợi thế tâm lý so với các tài sản khác là kết quả của hàng thế kỷ vàng được sử dụng cho mục đích này. Xu hướng của giá vàng có thể dự đoán mức độ lạm phát trong tương lai ở một mức độ nhất định.
Về lý thuyết, kỳ vọng lạm phát gia tăng sẽ làm giảm lực mua của đồng tiền, vì vậy sẽ xuất hiện tâm lý tìm đến vàng như một phương tiện tích trữ giá trị. Điều đó sẽ làm tăng lượng cầu về vàng, dẫn đến giá vàng tăng và giá vàng tăng mạnh là tín hiệu lạm phát cao hơn trong tương lai.
Những người theo dõi hiệu ứng lạm phát kỳ vọng tin rằng nếu lạm phát dự kiến sẽ tăng, các nhà đầu tư sẽ mua vàng để đầu cơ giá vàng và như một hàng rào chống lại sự mất giá của tiền pháp định.
Dù bằng cách nào, áp lực mua vàng khiến giá vàng tăng nhanh sau đó. Bên cạnh đó, lạm phát cũng có ảnh hưởng đến lãi suất và chi phí nắm giữ vàng. Cụ thể, lạm phát kỳ vọng dự kiến sẽ tăng không chỉ đẩy giá vàng lên cao mà còn dẫn đến lãi suất cao hơn, do đó làm tăng chi phí nắm giữ vàng.
Vì vậy, trong giai đoạn lạm phát, các nhà đầu tư vàng thường cố gắng dự đoán những biến đổi trong tỷ lệ lạm phát dự kiến, sau đó mua vàng khi kỳ vọng lạm phát dự kiến tăng và ngược lại, bán vàng khi kỳ vọng lạm phát dự kiến giảm.
Tuy nhiên, một số thống kê trong quá khứ phản ánh tốc độ tăng của vàng theo lạm phát không nhất quán tuyệt đối. Cụ thể, một nghiên cứu của Hội đồng vàng thế giới (WGC) thể hiện từ năm 1974 đến 2008, nước Mỹ chỉ có 8 năm lạm phát cao (từ 5% trở lên). Trong giai đoạn đó, giá vàng tăng ở mức trung bình 14,9% so với cùng kỳ năm trước, bỏ xa những tài sản như cổ phiếu, trái phiếu và các hàng hóa khác.
Trong giai đoạn từ năm 1974 đến 2008, lạm phát trung bình (từ 2% đến 4,9%) hay tỷ lệ lạm phát thấp (dưới 2%), giá vàng lúc này chỉ chứng kiến mức tăng thấp không đáng kể.
Vì thế, khi phân tích một cách độc lập, lãi suất và lạm phát đều có những thời gian không thể lý giải được vì sao giá vàng lại dao động. Để hiểu rõ về mối quan hệ giữa giá vàng và lãi suất, lạm phát, hãy cùng đi qua nghiên cứu thêm 1 yếu tố của bức tranh thị trường, lãi suất thực.
Mối quan hệ giữa lãi suất thực và lãi suất danh nghĩa
Trước khi đi đến làm rõ mối quan hệ giữa giá vàng và lãi suất, lạm phát, chúng ta cần nắm bắt nhanh (nhưng đầy đủ) mối quan hệ tương quan giữa các yếu tố lãi suất (cả danh nghĩa và thực tế), lạm phát và giá vàng. Trên thực tế, lãi suất thực và lãi suất danh nghĩa đều có sự ảnh hưởng cực kỳ mạnh mẽ đối với sự biến động của giá vàng. Và do đó, đây là nội dung cần các bạn hiểu rõ một cách tường tận để đầu tư vào vàng một cách hiệu quả và thành công.
Dựa vào lý thuyết hiệu ứng Fisher (1993), lãi suất danh nghĩa bằng tỷ lệ lạm phát kỳ vọng cộng với lãi suất thực tế.
Lãi suất danh nghĩa = Kỳ vọng lạm phát + Lãi suất thực
Lãi suất danh nghĩa có tương quan thuận với lạm phát. Cụ thể, khi lạm phát tăng, lãi suất danh nghĩa tăng để giữ tỷ lệ lãi suất thực..
Nói cách khác, lãi suất thực tế được nhận biết bằng lãi suất trên danh nghĩa trừ đi tỷ lệ lạm phát và mỗi nhà đầu tư quan tâm có một kỳ vọng khác nhau về tỷ lệ lạm phát. Có thể thấy, lạm phát và lãi suất có quan hệ mật thiết với nhau, ảnh hưởng nhau và vừa là nguyên nhân, vừa là hệ quả.
Nguyên nhân lãi suất thực tế tăng sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến giá vàng
Đầu tiên, vì lãi suất thực tế đo lường sự thay đổi mỗi năm về sức mua của các khoản đầu tư vàng, nên sự gia tăng của biến số này làm cho trái phiếu duy trì sức mua và chuyển thành chi phí nắm giữ các tài sản không sinh lãi. Trong đó có giá vàng cao hơn, làm cho chúng trở nên kém hấp dẫn đối với các nhà đầu tư.
Tiếp theo, khi FED thắt chặt chính sách tiền tệ, đồng USD tăng giá so với các đồng tiền chủ chốt, khiến lãi suất tăng. Khi lãi suất tăng mạnh hơn lạm phát, lãi suất thực tế sẽ tăng, điều này có thể ảnh hưởng xấu đến sự di chuyển của giá vàng. Ví dụ, năm 2015, giá vàng giảm do lãi suất thực tế tại Mỹ tăng (quan sát biểu đồ dưới đây).
Thông thường, lãi suất thực có xu hướng tăng khi nền kinh tế được dự đoán sẽ cải thiện. Như năm 2016 khi Donald Trump lên làm tổng thống, những người tham gia thị trường kinh tế Mỹ đánh giá tích cực về kinh tế Mỹ (thuế thấp, bãi bỏ quy định và chi tiêu ngân sách), thị trường quay trở lại mạnh mẽ, sau đó lãi suất thực bất ngờ tăng, và giá vàng giảm nhiều tháng.
Lãi suất thực âm là động lực chính của giá vàng
Chúng ta biết rằng lãi suất thực tế được tính thông qua lấy lãi suất trên danh nghĩa trừ đi lạm phát kỳ vọng, vì vậy khi tỷ lệ lạm phát cao hơn lãi suất danh nghĩa, suy ra lãi suất thực tế sẽ âm.
Sau đó, trong lúc trái phiếu không còn giữ được sức mua, vàng sẽ tiếp tục vai trò truyền thống là tiền tệ và dự trữ, điều này có thể bắt kịp lạm phát để giữ ổn định sức mua của đồng vốn. Giải thích theo cách khác thì lúc này nhà đầu tư sẽ có xu hướng mua vàng nhiều hơn và làm cho giá trị của nó tăng hơn
Ví dụ, vào nửa cuối những năm 1970, khi lãi suất danh nghĩa và lạm phát tăng cao, và lạm phát thậm chí còn vượt xa lợi suất trái phiếu danh nghĩa, các nhà đầu tư đã chuyển tiền của họ sang vàng. Giá vàng đã tăng lên mức kỷ lục của thế kỷ 20 trong thời kỳ lãi suất thực âm.
Tuy nhiên, sự bùng nổ của vàng đã kết thúc khi cố Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (FED) Paul Volcker tăng lãi suất danh nghĩa trong thời gian ngắn và lãi suất thực trở lại mức dương. Thật thú vị, sự giảm mạnh của vàng trên thị trường vẫn tiếp tục cho đến năm 2001, khi FED nỗ lực tạo lại bong bóng chứng khoán và cắt giảm lãi suất danh nghĩa về 0 theo giá trị thực.
Thời điểm cuối năm 2007, Cục Dự trữ Liên bang đã hạ lãi suất danh nghĩa, dẫn đến lãi suất thực giảm xuống và giá vàng tăng nhanh. Vì vậy, khi cả lãi suất danh nghĩa và lạm phát đều thấp, giá vàng sẽ tăng.
Do đó, những điều chỉnh trong lãi suất thực giữ vai trò quan trọng giúp các nhà đầu tư dự đoán hướng đi của giá vàng. Mối quan hệ giữa giá vàng và lãi suất thực là mối quan hệ nghịch, được thể hiện rất rõ ràng trong nhiều nghiên cứu và đã được ghi nhận trong lịch sử. Sự bùng nổ lớn nhất trên thị trường vàng đã xảy ra với lãi suất thực âm, ban đầu là vào những năm 1970 khi lãi suất danh nghĩa và lạm phát cao, tiếp đó là vào những năm 2000 khi cả lãi suất danh nghĩa và lạm phát đều thấp.
Lịch sử phản ánh rằng lãi suất thực có xu hướng giảm trong giai đoạn chính sách tiền tệ mở rộng. Chẳng hạn, từ năm 2009 đến 2012, Cục Dự trữ Liên bang đã duy trì chính sách tiền tệ cực kỳ lỏng lẻo bất chấp sự gia tăng lạm phát trong bối cảnh hệ thống tài chính yếu kém và những lo ngại về nợ của chính phủ châu Âu. Trong giai đoạn này, lãi suất thực giảm và như vậy giá vàng tăng mạnh. Vào năm 2020, để ứng phó với đại dịch Covid-19, Cục Dự trữ Liên bang đã liên tục hạ lãi suất xuống gần bằng 0, điều này cũng khiến giá vàng thế giới tăng chóng mặt, thậm chí đạt mức cao kỷ lục.
Tuy nhiên, lãi suất thực âm “nghiêm trọng” ở Hoa Kỳ khiến vàng vốn đã rất nhạy cảm dễ bị tổn thương ở mức giá hiện tại, bởi mức giá thấp như thế sẽ không được duy trì trong nền kinh tế triển vọng
Có thể thấy, để xác định mối quan hệ giữa giá vàng và lãi suất, chúng ta phải xét đến nhiều yếu tố bên ngoài ngoài những yếu tố chủ chốt liên quan trực tiếp đến loại hàng hóa này. Đặc biệt quan trọng chính là lãi suất và lạm phát, được đánh giá vừa mang tính ảnh hưởng trực tiếp, vừa gián tiếp. Lãi suất thực tế là động lực tác động mạnh mẽ đến giá vàng, và lạm phát cũng vậy. Do đó, khi bạn quyết định đầu tư vào vàng, kiếm lợi nhuận dài hạn từ loại tài sản này, cần phải tìm hiểu thật kỹ những thông tin bên trên. Trader Forex chúc các bạn thành công!
Tôi là Lê Võ Trọng Tú, một Trader Full Time với đam mê phân tích và nhiệt huyết với những con số. Hãy kết nối và chia sẻ cùng chúng tôi – TraderForex. Tôi không hứa sẽ giúp bạn “giàu nhanh”, nhưng tôi sẽ cung cấp cho bạn những “công cụ” để tạo đà phát triển tốt nhất có thể.
